Trong lĩnh vực can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ, việc đánh giá chính xác khả năng và nhu cầu của từng trẻ là bước khởi đầu vô cùng quan trọng. Không có hai trẻ nào giống nhau – mỗi bé đều có điểm mạnh, điểm yếu và tốc độ phát triển riêng. Để đảm bảo quá trình can thiệp diễn ra đúng hướng, các chuyên viên thường sử dụng Bảng kiểm mô hình ESDM (Early Start Denver Model) – một công cụ đánh giá khoa học, được ứng dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia trên thế giới.

Bảng kiểm ESDM là gì?

Bảng kiểm mô hình ESDM là công cụ đánh giá và lập kế hoạch can thiệp dành cho trẻ có dấu hiệu rối loạn phổ tự kỷ (ASD) hoặc chậm phát triển trong giai đoạn 12 – 60 tháng tuổi.

Công cụ này được xây dựng dựa trên mô hình can thiệp ESDM – Early Start Denver Model, do hai chuyên gia nổi tiếng về tự kỷ là Sally J. Rogers và Geraldine Dawson phát triển tại Đại học California (Mỹ).

Mục tiêu của bảng kiểm là giúp chuyên viên, giáo viên và phụ huynh hiểu rõ năng lực hiện tại của trẻ, từ đó xây dựng chương trình can thiệp cá nhân hóa phù hợp với từng giai đoạn phát triển.

Các lĩnh vực được đánh giá trong bảng kiểm ESDM

Bảng kiểm bao gồm hệ thống chỉ số chi tiết, giúp đánh giá toàn diện các lĩnh vực phát triển cốt lõi của trẻ:

1. Kỹ năng giao tiếp

   • Khả năng hiểu và sử dụng ngôn ngữ (cả lời nói và phi ngôn ngữ).

   • Khả năng bắt chước âm thanh, dùng cử chỉ, nhìn theo hướng chỉ của người khác.

2. Kỹ năng vận động

   • Vận động tinh: Cầm nắm, xếp khối, cắt, tô, thao tác đồ vật.

   • Vận động thô: Bò, đi, chạy, bật, leo, giữ thăng bằng.

3. Nhận thức và tư duy

   • Cách trẻ khám phá đồ vật, hiểu mối quan hệ nguyên nhân – kết quả, giải quyết vấn đề.

4. Hành vi xã hội – cảm xúc

   • Mức độ quan tâm đến người khác, khả năng tương tác, chia sẻ, chơi luân phiên.

5. Kỹ năng tự lập

   • Trẻ có thể tự ăn, tự mặc, rửa tay, vệ sinh, hoặc thực hiện các yêu cầu đơn giản hay chưa.

Mỗi kỹ năng đều được chia nhỏ thành mốc phát triển theo tháng tuổi, giúp chuyên viên xác định chính xác trẻ đang ở giai đoạn nào và cần hỗ trợ ra sao.

Cách sử dụng bảng kiểm ESDM

• Người thực hiện: Chuyên viên trị liệu, giáo viên can thiệp, hoặc phụ huynh được hướng dẫn.

• Phương pháp: Quan sát trực tiếp, phỏng vấn ba mẹ, hoặc sử dụng trò chơi, hoạt động tương tác với trẻ.

• Thời gian: 45 – 60 phút, tùy độ tuổi và khả năng hợp tác của trẻ.

Sau khi hoàn thành, chuyên viên sẽ phân tích kết quả và ghi nhận mức độ đạt được của trẻ ở từng kỹ năng. Từ đó, họ xây dựng chương trình can thiệp ESDM cá nhân hóa, tập trung vào việc tăng cường kỹ năng còn yếu và phát triển đồng đều ở tất cả các lĩnh vực.

Lợi ích khi sử dụng Bảng kiểm mô hình ESDM

1. Đánh giá toàn diện và chính xác: Bảng kiểm cung cấp bức tranh tổng thể về khả năng của trẻ trong mọi lĩnh vực phát triển.

2. Cá nhân hóa kế hoạch can thiệp: Mỗi trẻ được thiết kế chương trình học và trị liệu phù hợp, tránh áp dụng chung một phương pháp.

3. Theo dõi tiến bộ cụ thể: Dễ dàng so sánh kết quả qua từng giai đoạn, giúp phụ huynh và chuyên viên nhận thấy sự thay đổi rõ rệt của con.

4. Tăng sự phối hợp giữa gia đình và chuyên viên: Bảng kiểm giúp phụ huynh hiểu rõ mục tiêu và cách hỗ trợ trẻ tại nhà.

Ai nên sử dụng bảng kiểm ESDM?

• Trẻ trong độ tuổi 1 – 5, có dấu hiệu chậm nói, chậm phát triển hoặc nghi ngờ rối loạn phổ tự kỷ.

• Phụ huynh và chuyên viên trị liệu đang tìm kiếm công cụ chuẩn quốc tế để đánh giá và theo dõi sự tiến bộ của trẻ.

• Trung tâm giáo dục đặc biệt, cơ sở can thiệp sớm muốn chuẩn hóa quy trình đánh giá và xây dựng kế hoạch trị liệu.

Lời kết

Bảng kiểm mô hình ESDM (Early Start Denver Model) là công cụ đánh giá khoa học, hiện đại và nhân văn – giúp can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ hoặc chậm phát triển một cách chính xác và hiệu quả. Với việc xác định rõ năng lực hiện tại và mục tiêu cụ thể cho từng giai đoạn, ESDM không chỉ giúp trẻ tiến bộ từng ngày mà còn giúp ba mẹ hiểu, đồng hành và hỗ trợ con đúng cách.

Nếu bạn đang tìm một phương pháp đánh giá phát triển trẻ toàn diện, dễ áp dụng và mang tính thực tiễn cao, thì Bảng kiểm ESDM chính là lựa chọn không thể thiếu trong hành trình đồng hành cùng con.