Việt Nam là nước có tỷ lệ người nhiễm virus viêm gan B rất cao, chiếm 10-20% dân số. Người mẹ mang thai nhiễm virus viêm gan B có đến 90% sẽ truyền bệnh sang con. Việc tiêm vacxin viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ đầu sau sinh có thể giúp giảm nguy cơ lây nhiễm đến 85%.
Viêm gan B (viêm gan siêu vi B), là bệnh truyền nhiễm do virus siêu vi B (HBV) gây ra. Trẻ em với sức đề kháng còn non yếu, bệnh chủ yếu lây truyền từ mẹ sang con hoặc do tiếp xúc với người thân trong gia đình bị nhiễm virus.
Viêm gan B hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, nhưng với vắc xin ngừa viêm gan B, nếu trẻ được tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch, thì mẹ không cần quá lo ngại việc trẻ có nguy cơ bị nhiễm bệnh.
Số mũi viêm gan B khác nhau phụ thuộc vào độ tuổi khác nhau. Cụ thể:
Trẻ em: 5 mũi, trong đó có 1 mũi sơ sinh được tiêm ngay trong vòng 24h sau sinh.
Người lớn trên 19 tuổi: 3 mũi.
Mẹ có biết, hầu hết trẻ sơ sinh bị nhiễm virus viêm gan B từ mẹ trong quá trình sinh nở. Trong đó 90% trường hợp có nguy cơ trở thành bệnh mạn tính. Khoảng 25% trong số đó phát triển thành ung thư gan và xơ gan. 24 giờ đầu sau sinh là thời điểm vàng để vắc xin đạt hiệu quả bảo vệ con cao nhất đến 80-85%. Nếu trẻ tiêm muộn vắc xin viêm gan B sau khi sinh, khả năng bảo vệ của vắc xin giảm dần, cụ thể vào thời điểm 7 ngày sau sinh, khả năng phòng lây nhiễm chỉ đạt 50-57%.
Ngoài ra, tiêm vacxin viêm gan B sớm còn giúp trẻ sơ sinh sớm được bảo vệ phòng lây truyền viêm gan B từ các thành viên khác trong gia đình, người chăm sóc trẻ hoặc từ những trẻ khác qua tiếp xúc trực tiếp với vết xước, chảy máu.
Vắc xin viêm gan B được tiêm ngay cho trẻ sơ sinh trong vòng 24h sau khi sinh là vắc xin đơn giá, chỉ có tác dụng phòng ngừa viêm gan B. Mũi vắc xin này nằm trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia nên hoàn toàn miễn phí cho tất cả các trẻ sơ sinh.
Tiêm vắc xin viêm gan B tốt nhất là trong 24 giờ đầu sau khi sinh, nếu không tiêm được thì cần tiêm sớm sau đó ngay khi có thể trong vòng 7 ngày sau sinh. Tiêm sau 7 ngày, vắc xin không còn khả năng bảo vệ cao. Chưa kể trong vòng 7 ngày đó, trẻ qua tiếp xúc với môi trường có thể đã bị nhiễm virus, việc chích ngừa vắc xin trở nên vô hiệu lực. Lúc này, mẹ cần tham khảo ý kiến bác sĩ để tiến hành điều trị theo tình trạng bệnh của trẻ.
Trước khi được tiêm chủng, trẻ cần được cán bộ y tế thăm khám trước. Trẻ được tiêm vacxin viêm gan B trong vòng 24 giờ sau khi sinh khi đã bú tốt. Những trẻ đẻ non, cân nặng thấp, trẻ bị đẻ khó, mẹ bị sốt trước, sau khi sinh, nước ối bẩn, con bị ngạt, thai già tháng, trẻ dị tật… cần được thăm khám cẩn thận để tránh các trường hợp trùng hợp ngẫu nhiên. Đối với những trẻ đang bị ốm, sốt, mắc các bệnh nhiễm khuẩn cấp tính thì cần được hoãn tiêm.
Bên cạnh vắc xin viêm gan B, các mẹ còn thấy một số trẻ cần tiêm mũi huyết thanh viêm gan B. Một số mẹ thắc mắc liệu hai mũi này có khác nhau không và khi nào tiêm mũi huyết thanh viêm gan B cho trẻ sơ sinh?
Huyết thanh kháng virus viêm gan B là Globulin miễn dịch kháng virus viêm gan B. Huyết thanh tạo miễn dịch thụ động cho trẻ sơ sinh có mẹ bị nhiễm virus viêm gan B.
Ngoài mũi vắc xin ngừa viêm gan B, trẻ được tiêm thêm mũi huyết thanh kháng viêm gan B. Thời gian cũng ngay trong vòng 12-24 giờ đầu sau sinh.
Khi trẻ được 15-18 tháng tuổi, mẹ có thể làm xét nghiệm kiểm tra HBsAg và antiHBs lại để chắc chắn là trẻ đã được bảo vệ và không bị lây nhiễm virus viêm gan B từ mẹ.
Bên cạnh mũi sơ sinh (mũi 1) và huyết thanh (nếu có), trẻ được khuyến cáo tiêm 4 mũi vắc xin phòng viêm gan B. Vắc xin viêm gan B dùng cho trẻ là vắc xin kết hợp dạng 5 trong 1 hay 6 trong 1 với lịch tiêm theo lịch tiêm chủng mở rộng quốc gia như sau:
Mũi 2: tiêm khi trẻ 2 tháng tuổi.
Mũi 3: tiêm khi trẻ 3 tháng tuổi.
Mũi 4: tiêm khi trẻ 4 tháng tuổi.
Mũi 5: tiêm nhắc khi trẻ 12 tháng.
Ngoài ra, vắc xin viêm gan B còn có thể tiêm theo phác đồ 0, 1, 2 và mũi thứ 4 lúc 12 tháng tuổi, gồm: mũi sơ sinh, mũi 2 lúc 1 tháng, mũi 3 lúc 2 tháng và mũi 4 lúc 12 tháng. Phác đồ này thường áp dụng đối với trẻ sơ sinh có nguy cơ bị lây nhiễm cao do mẹ bị nhiễm viêm gan B. So với lịch tiêm chủng mở rộng thì phác đồ này tiêm sớm hơn 1 tháng và hoàn thành trước 1 tháng giúp trẻ tạo ra đợt kháng thể nhanh và nhiều nhất trong thời gian ngắn nhất để đủ chống lại virus viêm gan B. Vắc xin viêm gan B được tiêm cho trẻ là vắc xin đơn giá (chỉ phòng ngừa 1 bệnh) như Euvax B (Hàn Quốc), Hepavax Gene (Hàn Quốc), Engerix (Bỉ).
Mẹ nhớ nhé, nếu trẻ tiêm viêm gan B theo phác đồ 0, 1, 2 này (đã đủ kháng thể viêm gan B). Đến lịch tiêm chủng mở rộng vắc xin 5 trong 1, mẹ chủ động thông báo cho bác sĩ biết. Bác sĩ sẽ tư vấn nên tiêm vắc xin nào tiếp theo.
Mẹ xem thêm:
Dinh dưỡng cho mẹ bầu và mẹ sau sinh
Tăng đề kháng và phát triển tối ưu cho trẻ sơ sinh
Thực phẩm bổ sung thiết yếu cho trẻ tuổi phát triển
Sau khi tiêm phòng, trẻ có thể có những phản ứng như: sốt nhẹ, quấy khóc hoặc bỏ bú, vùng da gần vết tiêm bị sưng tấy, trẻ bị nổi mẩn, có cảm giác ngứa toàn thân. Tuy nhiên, theo phân tích của bác sĩ đây là những biểu hiện hết sức bình thường sau tiêm chủng. Những phản ứng phụ sẽ tự biến mất sau 1-2 ngày. Các mẹ mới làm mẹ lần đầu cũng nên tập làm quen bình tĩnh với những phản ứng này bởi đây hầu như là những phản ứng chung cho các lần tiêm vắc xin cho con và là tín hiệu tốt cho thấy cơ thể con có đáp ứng với vắc xin.
Mặc dù vậy, sau tiêm phòng bất cứ mũi nào, mẹ nên lưu lại cơ sở chích ngừa ít nhất 30 phút, sau đó tiếp tục theo dõi tại nhà trong vòng 48 giờ. Trường hợp trẻ bị sốt cao và kèm theo quấy khóc hàng giờ, mặt tím tái, mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ để nhanh chóng tìm ra biện pháp xử lý kịp thời cho trẻ nhé.
Mẹ có thể tham khảo những cách hay giúp con mau chấm dứt những phản ứng khó chịu qua bài viết Trẻ Tiêm Phòng Bị Sốt Phải Làm Sao.
Viêm gan B tuy phổ biến và dễ lây nhiễm nhưng không khó để phòng ngừa lây bệnh cho con nếu thực hiện tiêm chủng viêm gan B ngay trong 24h đầu sau sinh. Thông thường, các bé sau sinh ở bệnh viện đều được tiêm phòng ngay mũi này. Tuy nhiên, mẹ cũng nên nắm rõ về thông tin lịch tiêm chủng để chủ động theo dõi việc tiêm vắc xin của con mình nhé.
Mẹ đừng quên mũi vắc xin quan trọng thứ 2 của con trong vòng 28 ngày sau sinh: Tiêm phòng Lao cho trẻ sơ sinh: 1 mũi bảo vệ con trọn đời.
