Tỷ lệ trẻ tự kỷ được phát hiện sớm ngày càng gia tăng trong thời đại số. Chứng tự kỷ ở trẻ em là gì? Dấu hiệu trẻ tự kỷ như thế nào để ba mẹ có thể phát hiện sớm? Và tự kỷ có "chữa" được không là thắc mắc của rất nhiều ba mẹ nghi ngờ con bị tự kỷ. Hiểu đúng về chứng tự kỷ ở trẻ em rất quan trọng. Trẻ tự kỷ rất cần được hỗ trợ can thiệp tích cực để phát triển, tiến bộ đều đặn. Trước tiên, ba mẹ hãy cùng tìm hiểu tự kỷ là gì nhé!
Bài viết nằm trong Series về Trẻ Tự Kỷ của Mẹ Việt nhằm nâng cao hiểu biết của cộng đồng về Hội chứng Rối Loạn Phổ Tự Kỷ. Đặc biệt dành cho các ba mẹ để thấu hiểu và có kiến thức, kỹ năng đồng hành cùng con đúng cách tại nhà. Mang lại cho Trẻ tự kỷ cơ hội can thiệp sớm hiệu quả và hòa nhập tốt với xã hội, cộng đồng. Ba mẹ tham gia và cộng đồng Mẹ Việt – Trẻ tự kỷ. Để nhận các hướng dẫn từ các chuyên gia, giúp can thiệp sớm tại nhà cho trẻ hiệu quả. THAM GIA NGAY!
Tự kỷ là một dạng rối loạn phát triển lan tỏa có mức độ khác nhau từ nhẹ đến nặng. Chứng tự kỷ ở trẻ em xuất hiện các dấu hiệu từ khá sớm – trước 3 tuổi. Và là một dạng bệnh mãn tính, nghĩa là tự kỷ sẽ theo trẻ suốt đời.
Tự kỷ ở trẻ em đặc trưng với những khiếm khuyết trong 3 lĩnh vực:
Kém tương tác xã hội.
Kém giao tiếp.
Có các hành vi bất thường.
Bên cạnh đó, đa phần các trẻ tự kỷ thường có rối loạn cảm giác ở các mức độ khác nhau. Nhiều trẻ tự kỷ có kèm theo tăng động và chậm phát triển trí tuệ.
Biểu hiện của trẻ tự kỷ bắt nguồn từ rối loạn phát triển thần kinh trên não bộ. Chẳng hạn như có thay đổi cấu trúc tiểu não, thùy trán, thùy thái dương, thiếu hụt hoạt hóa cấu tạo lưới,… Hay có bất thường về sinh hóa thần kinh do có những gen bất thường.
Trẻ mắc tự kỷ trong những năm gần đây có xu hướng tăng lên với tần suất gặp 1/100 trẻ. Trong đó tự kỷ điển hình chiếm 16,8%. Tỷ lệ trẻ trai mắc nhiều hơn so với bé gái gấp 4-6 lần.
Ba mẹ tham khảo chi tiết về nguyên nhân trong bài này:
Nguyên nhân trẻ bị tự kỷ – Hiểu biết để đồng hành cùng con đúng cách
Biểu hiện tự kỷ ở trẻ 2 tuổi giúp ba mẹ phát hiện sớm
Làm bài test Sàng Lọc Tự Kỷ Ở Trẻ
Tự kỷ hay nói đúng hơn là Hội chứng rối loạn phổ tự kỷ. Trong đó, tên gọi tự kỷ tuy không chính xác nhưng lại phổ biến hơn với nhiều ba mẹ. Việc gọi tên như thế nào không quá ảnh hưởng. Mẹ Việt sẽ sử dụng cả 2 thuật ngữ trên nói về tự kỷ để ba mẹ dễ theo dõi.
Tự kỷ thực tế không phải là một loại bệnh. Mà là những rối loạn trong hệ thống thần kinh khiến con gặp một số khó khăn trong việc hòa nhập cuộc sống. Rối loạn phổ tự kỷ là hội chứng sẽ theo con suốt đời.
Điều quan trọng ở đây là ba mẹ cần hiểu rõ về bản chất của tự kỷ để biết cách can thiệp cho con. Dù không thể khỏi hoàn toàn hay làm biến mất các rối loạn trong hệ thống thần kinh của con. Trẻ tự kỷ hoàn toàn có thể được hỗ trợ để cải thiện hành vi. Như hành vi giao tiếp, tương tác xã hội, giảm các hành vi tiêu cực và thay thế bằng các hành vi tích cực. Giúp các con có khả năng tự phục vụ bản thân và tiến tới hòa nhập xã hội.
Bài ba mẹ đọc nhiều nhất:
Cách can thiệp tự kỷ ở trẻ em hiệu quả nhất
Ba mẹ tham khảo sản phẩm dinh dưỡng cần bổ sung cho trẻ tự kỷ:
Nhiều ba mẹ băn khoăn không biết con mình có bị tự kỷ hay không? Các dấu hiệu của bệnh tự kỷ ở trẻ em là gì để ba mẹ có thể tự sàng lọc tại nhà? Để có thể dễ dàng phát hiện sớm các bất thường, đưa trẻ đi thăm khám để được can thiệp sớm. Ba mẹ hãy lưu ý 9 dấu hiệu điển hình của trẻ tự kỷ như sau:
Hạn chế ngôn ngữ: hầu hết các trẻ tự kỷ đều chậm nói, gặp khó khăn về phát âm, học nói.
Hành vi bất thường: trẻ có cách hành vi, cách ứng xử không giống như các bé bình thường.
Thích tự chơi một mình, có khuynh hướng tự cô lập bản thân.
Một số trẻ có năng lực đặc biệt về trí tuệ.
Trẻ thiếu kỹ năng tương tác xã hội nên khó khăn khi đi học, hòa nhập với các bạn.
Trẻ bị rối loạn cảm giác, thể hiện qua các hành vi, phản ứng thái quá.
Sở thích, hành động rập khuôn, lặp đi lặp lại.
Có các hành vi chống đối, tự làm tổn thương mình hay người khác.
Thường gặp khó khăn về ăn uống, kén ăn, tiêu hóa kém,…
Cụ thể các triệu chứng, ba mẹ hãy đọc kỹ dưới đây và quan sát xem con mình có các dấu hiệu này không.
Làm bài test Sàng Lọc Tự Kỷ Ở Trẻ
Những hành vi bất thường thường gặp ở trẻ tự kỷ dưới 3 tuổi bao gồm:
Đi kiễng gót, hay xoay tròn.
Tự chơi với đôi tay.
Nhìn nghiêng, xếp một hàng dài rồi ghé mắt nhìn theo một đường thẳng.
Lắc lư người, nhảy chân sáo, chạy vòng quanh, nhảy lên,…
Những thói quen rập khuôn thường gặp là:
Bé đi về theo đúng một đường, ngồi đúng một chỗ, nằm đúng một vị trí.
Thích mặc đúng một bộ quần áo, luôn làm một việc theo một trình tự cũ.
Khi làm khác đi với trình tự quen thuộc, trẻ rất khó chịu, khóc lóc, ăn vạ.
Trẻ tự kỷ không thích tiếp xúc người lạ, không có nhu cầu giao lưu chơi cùng các trẻ khác. Trẻ thường hay thích tự chơi một mình. Đi học hoặc ra sân chơi, ở công viên trẻ vẫn không mấy quan tâm các bạn. Con vẫn tự chơi, mang đồ chơi ra 1 góc và chơi một mình. Ở trường, những lúc cô dạy các bạn học, con không ngồi vào ghế mà đi loanh quanh.
Dấu hiệu về hạn chế ngôn ngữ của bệnh tự kỷ ở trẻ em là gì? Đó là trẻ chậm nói, hoặc đã nói được nhưng sau đó lại không nói, phát âm vô nghĩa. Đến một giai đoạn, trẻ có dấu hiệu nhại lời người khác, nhại các nội dung trẻ nghe được. Trẻ chỉ giao tiếp bằng ngôn ngữ khi có nhu cầu như trẻ đói, cần đi vệ sinh, uống sữa,…
Ngôn ngữ thụ động, không biết đặt câu hỏi, hoặc hỏi lại nhiều lần một câu hỏi. Trẻ khó khăn trong đối đáp hội thoại, không biết kể lại, không biết phát triển, mở rộng chủ đề hội thoại. Giọng nói khác thường như giọng lơ lớ, thiếu diễn cảm, nói nhanh, nói ríu lời, nói rất to,…
Chậm nói là dấu hiệu điển hình nhất giúp ba mẹ chú ý đến tình trạng bất thường của con. Từ đó, chú ý quan sát các hành vi bất thường, nghi ngờ trẻ bị tự kỷ và đưa trẻ đi khám sớm.
Để can thiệp vấn đề chậm nói cho con, ba mẹ tham khảo chương trình đồng hành chuyên sâu của Mẹ Việt. Giúp con tạo sức bật về ngôn ngữ. CHI TIẾT XEM TẠI ĐÂY
Trẻ bị tự kỷ thường chơi không đúng chức năng. Cách chơi đơn điệu kéo dài, chơi theo mô thức lặp lại, cực kỳ nhạy cảm với trật tự. Thay vì chơi đồ chơi theo chức năng, trẻ thường xếp hàng dài, chồng lên cao thật ngay ngắn. Sau đó, phá đổ đi và làm lại từ đầu. Trẻ đặc biệt thích xem các chuyển động tròn: xoay bánh xe, xem máy quạt quay, nhìn quạt trần.
Một số biểu hiện khác: ngắm nhìn hoặc tay luôn cầm một thứ như bút, que, tăm, giấy, chai lọ, đồ chơi có màu ưa thích hoặc có độ cứng mềm khác nhau. Trẻ chơi bằng cách tung, ném, lăn, đập,… đồ chơi.
Nhiều trẻ ăn vạ khóc lăn ra nếu không vừa ý do trẻ không biết nói và do thiếu kiềm chế. Có khoảng trên 70% trẻ tự kỷ có biểu hiện tăng động, không phản ứng với nguy hiểm. Ra đường không biết tránh xe, thường lao chạy nhanh ba mẹ không theo kịp.
Bé bị tự kỷ thường hạn chế những kỹ năng tương tác xã hội cơ bản nhất như:
Trẻ không biết chỉ tay.
Rất ít giao tiếp bằng mắt.
Không hiểu hướng dẫn, mệnh lệnh.
Hiểu nhưng không tuân theo, chỉ làm theo ý thích của mình.
Không để ý đến thái độ của người xung quanh.
Một số trẻ không biết người lạ, đến môi trường lạ hay quen cũng không quan tâm. Cơ bản là trẻ chỉ tập trung vào thế giới bên trong trẻ, không để tâm đến thế giới bên ngoài. Ngược lại, có những trẻ cực kỳ nhạy cảm. Trẻ rất sợ người lạ, sợ chỗ lạ. Trẻ có khuynh hướng gắn bó và để ý tới đồ vật nhiều hơn là để ý tới mọi người xung quanh. Trẻ không biết chơi giả vờ tưởng tượng mang tính xã hội, không biết trò chơi có luật.
Rối loạn ăn uống là một dấu hiệu điển hình xảy ra ở hầu hết các trẻ bị tự kỷ. Triệu chứng này thường xuất hiện sớm như chán ăn, ói mửa, rối loạn động tác mút. Ở tuổi lớn hơn, trẻ kén ăn, chỉ ăn những món quen thuộc, món có cấu trúc tương tự nhau. Vì chế độ ăn nghèo nàn trẻ dễ biếng ăn (do chỉ ăn quanh quẩn vài món), nhẹ cân. Hệ tiêu hóa của trẻ tự kỷ yếu nên thường hay bị rối loạn tiêu hóa, táo bón, tiêu chảy.
Nhiều trẻ bị rối loạn cảm giác do thần kinh quá nhạy cảm như:
Sợ khi nghe tiếng động to nên khóc thét hoặc bịt tai.
Che mắt hoặc chui vào góc do sợ ánh sáng.
Sợ một số mùi vị, nhạy cảm với âm thanh.
Sợ cắt tóc, sợ gội đầu, không thích ai sờ vào người.
Ăn không nhai, thường nuốt trọng, đa phần là ăn cháo và phụ thuộc vào sữa.
Trái ngược với các biểu hiện trên là các trẻ kém nhạy cảm với những biểu hiện như:
Thích sờ đồ vật.
Thích được ôm giữ thật chặt.
Trơ với cảm giác đau.
Gõ hoặc ném các thứ tạo ra tiếng động.
Nhìn vật chuyển động hoặc phát sáng.
Xem thêm serie Hướng dẫn can thiệp - Điều hòa rối loạn cảm giác ở trên kênh youtube Mẹ Việt. TẠI ĐÂY.
Một số trẻ tự kỷ có khả năng đặc biệt về ghi nhớ như: Nhớ số điện thoại, các loại xe ô tô, vị trí đồ vật hoặc nơi chốn. Trẻ bấm trò chơi trên máy rất giỏi, thuộc lòng nhiều bài hát, đọc số chữ rất sớm. Trẻ làm toán cộng nhẩm nhanh, bắt chước động tác nhanh.
Những trẻ này thuộc nhóm Asperger hay còn gọi là tự kỷ thiên tài. Các biểu hiện cho thấy trẻ phát triển thông minh sớm nên ba mẹ lầm tưởng là trẻ bình thường. Nhưng thực chất là các trẻ này vẫn gặp khó khăn điển hình của trẻ tự kỷ. Đó là thiếu tương tác xã hội, hạn chế ngôn ngữ và có hành vi bất thường.
Hành vi chống đối là một dấu hiệu khá quan trọng giúp phát hiện sớm trẻ tự kỷ. Trẻ thường chống đối lại những thay đổi của môi trường xung quanh. Trẻ có thể có những cơn hoảng sợ hoặc giận dữ mãnh liệt. Khi đồ đạc trong phòng của trẻ bị thay đổi hoặc mẹ của trẻ thay đổi kiểu tóc, quần áo. Hoặc là đảo ngược trật tự một thói quen như đi học rồi ăn sáng thay vì ăn sáng rồi đi học.
Trẻ có xu hướng tự làm đau bản thân mình hoặc làm đau người khác. Khi giận dữ, khó chịu, trẻ mất kiểm soát có thể lao đầu vào tường, tự cào cấu bản thân, đánh mình. Hoặc trẻ sẽ phản kháng với ba mẹ, người chăm sóc trẻ. Trẻ có biểu hiện hung hăng.
Đến đây, ba mẹ đã hiểu bệnh tự kỷ ở trẻ em là gì? Các đặc trưng của rối loạn phổ tự kỷ và các dấu hiệu điển hình. Khi thấy bé có các dấu hiệu trên, ba mẹ hãy nhanh chóng đưa trẻ đến khám tại bệnh viện. Với những trẻ tự kỷ, nếu được can thiệp sớm trong giai đoạn vàng. Tỷ lệ phục hồi và hòa nhập của trẻ cao hơn nhiều so với can thiệp muộn. Vì vậy các ba mẹ hãy nhanh chóng thăm khám, thực hiện các đánh giá cần thiết. Và can thiệp cho con càng sớm càng tốt nhé!
Bài cùng chủ đề:
